تاثیر مواد محرک و قرص های روانگردان در شیوع ایدز، کاهش شیوع ایدز به وسیله اعتیاد تزریقی - اسلیم فا

مجتبی غالبی در گفت وگو با خبرنگاران، با بیان اینکه بیماری ایدز علاوه بر مسائل جسمانی و درمانی مسائل مالی و اجتماعی زیادی برای بیماران و جامعه ایجاد می نماید، اظهار کرد: در سال 1381 که ایران با اپیدمی و گسترش ویروس اچ آی وی روبرو شد، آمارها نشان داد که 97 درصد مبتلایان به این بیماری مرد و سه درصد زن بودند و حدود 70 درصد آنها به وسیله اعتیاد تزریقی دچار این بیماری شده بودند.

وی با بیان اینکه شیوع بیماری ایدز در معتادان بیشتر از سایر افراد است، ادامه داد: آمارهای سال 81 حاکی از آن بود که حدود 300 هزار نفر از معتادان کشور تزریقی بودند که در این میان حدود 25 درصد از معتادان تزریقی دچار بیماری ایدز بودند. به همین دلیل از آن سال، مراکز درمان اعتیاد سرپایی راه اندازی شد تا انتقال ایدز از راه تزریق کنترل گردد و درصد زیادی از معتادان تزریقی تحت پوشش این مراکز قرار بگیرند. از آن سال تاکنون میلیون ها بیمار معتاد در مراکز درمان سرپایی تحت درمان قرار گرفته اند و هم اکنون حدود یک میلیون و 250 هزار معتاد، تحت درمان و آموزش در این مراکز هستند.

کاهش شیوع ایدز به وسیله اعتیاد تزریقی

غالبی یادآور شد: این مراکز پیروز شده اند شیوع ایدز در معتادان تزریقی را از 25درصد به حدود نصف کاهش دهند و هم اکنون در نتیجه اقدامات درمانی اجرا شده در مراکز درمان اعتیاد، انتقال ویروس HIV از راه تزریق، کمتر از انتقال آن از راه روابط غیرایمن جنسی شده است.

این درمانگر اعتیاد با اشاره به اینکه در حال حاضر 7500 مرکز درمان اعتیاد سرپایی در کشور در حال فعالیت است، اظهار کرد: آخرین گزارشات دریافتی حاکی از آن است که در حال حاضر حدود 12 درصد معتادان تزریقی، مبتلا به ویروس اچ آی وی هستند.

ویروس HIV در زنان افزایش یافته است

غالبی در ادامه با اشاره به شرایط شیوع ایدز در زنان و مردان تاکید نمود: بعضی تحقیقات نشان می دهد که بروز ویروس اچ آی وی طی سال های اخیر در زنان 10 الی 20 برابر افزایش یافته است که این موضوع نیز ناشی از رفتارهای غیر ایمن جنسی است. البته این موضوع باعث نشده که آمار زنان مبتلا به ایدز بیشتر از مردان باشد.

تاثیر مصرف مواد محرک و قرص های روانگردان در بروز ایدز

رییس کانون سراسری درمانگران اعتیاد کشور در ادامه به تشریح عوامل موثر در بروز بیماری ایدز در معتادان پرداخت و اضافه نمود: به طور کلی معتادان به وسیله استفاده از سرنگ های آلوده، خالکوبی و رفتارهای پرخطر جنسی مبتلا به این بیماری می شوند. البته هم اکنون نیز مصرف مواد محرک مانند شیشه و همچنین الکل، قرص های روانگردان، اکستازی، کتامین و... نیز در بروز این بیماری دخیل است؛ زیرا استفاده از این مواد در درک و قضاوت مصرف نماینده تغییراتی ایجاد می نماید، به طوری که فرد، پس از مصرف اینگونه مواد، رفتارهای غیرعاقلانه و پرخطری را بدون توجه به عواقب آن از خود بروز می دهد.

این درمانگر اعتیاد ادامه داد: در این میان معتادانی که در زندان ها نگهداری می شوند نیز به دلیل وجود آلودگی های این اماکن ممکن است دچار بیماری ایدز شوند. معتادانی هم هستند که به دلیل فقر و بیکاری و جهت تهیه مواد، به رفتارهای پرخطر روی می آورند. چنانچه فرد معتادی مبتلا به این ویروس گردد، احتمال اینکه با مراجعه سریع به مراکز درمانی جلوی پیشرفت این بیماری و انتقال آن به دیگر افراد را بگیرد، بسیار کمتر از افراد عادی است.

انتقاد نسبت به نحوه نگهداری معتادان دارای بیماری خاص

وی در ادامه ضمن انتقاد نسبت به نحوه نگهداری معتادان دارای بیماری های خاص در مراکز اقامتی تاکید نمود: معتادان مبتلا به ایدز به صورت موقت در مراکز اقامتی و کمپ ها اسکان دارند و تحت درمان قرار می گیرند این درحالیست که آنها برای پیشگیری از بیماری های پرخطر مانند ایدز احتیاجمند آموزش های مهارتی همراه با مصرف دارو و درمان های بلند مدت و نگهدارنده هستند.

این درمانگر اعتیاد با بیان اینکه خانواده معتادان نیز احتیاجمند آموزش هستند، اضافه نمود: در مراکز اقامتی و بستری و ندامتگاه به دلیل اقامت موقت، امکان ارائه آموزش کامل و خدمات مناسب و مستمر به خانواده ها و حتی بیماران وجود ندارد. از آنجایی که ویروس اچ ای وی با اعتیاد رابطه تنگاتنگی دارد و ایران نیز دارای شرایط جمعیتی خاصی است، مسئولان باید از پتانسیل مراکز درمان اعتیاد استفاده نمایند. اگر زیرساخت ها فراهم و قوانین و توضیح وظایف افراد بازنگری گردد می توان جهت پیشگیری رفتار پرخطر به معتادان آموزش های مناسبی ارائه کرد.

رییس کانون سراسری درمانگران اعتیاد کشور در ادامه درباره به اظهاراتی مبنی بر نگهداری معتادان دارای بیماری خاص در مراکز خاص گفت: هر جایی که معتادان تحت درمان قرار می گیرند باید معتادان دارای بیماری خاص نیز در همان مراکز تحت درمان قرار گیرند. برچسب زدن بر معتادان دارای بیماری خاص موجب فراری دادن آنها از مرحله درمان و بازتوانی خواهد شد.

وی ادامه داد: 7500 مرکز درمان و بازتوانی سرپایی اعتیاد، توسط بخش خصوصی و بدون یک ریال یاری از سوی دولت راه اندازی شده است که حدود 40 هزار پرسنل آموزش دیده و متخصص از جمله پزشک، روانشناس، مددکار و پرستار در این مراکز مشغول ارائه خدمات سلامتی به معتادان هستند. مسئولان قصد دارند تعدادی مراکز انگشت شمار جهت ارائه خدمات به معتادان راه اندازی نمایند، این درحالیست که به نظر اجرای این ایده ها بیش از آنکه بر کلان جامعه تاثیرگذاری داشته باشد، تاثیر تبلیغاتی دارد، چراکه جمعیت معتادان احتیاجمند، بسیار بیشتر از تعدادی معتادانی است که در این مراکز، آن هم به صورت موقت پوشش داده می شوند.

به گفته این درمانگر اعتیاد، برای حل معضل میلیون ها بیمار وابسته به مواد، بهترین، موثرترین و کم هزینه ترین اقدام استفاده و بها دادن به 40هزار کارشناس آماده به کار و خبره است، نه تضعیف مراکز سرپایی درمان اعتیاد؛ استفاده از پتانسیل و نیروی انسانی زبده مراکز سرپایی در زمینه انجام تست تشخیص سریع ایدز، آموزش پیشگیری از رفتارهای پرخطر به بیماران و خانواده های آنها و حتی کل جامعه و انجام پژوهش های کارآمد به یاری این افراد، می تواند راهگشا باشد.

رابطه اعتیاد با ایدز

غالبی در بخش دیگری از این گفت وگو یادآور شد: اگر معتادان مبتلا به ویروس اچ آی وی در زمان به موقع تحت درمان قرار گیرند، هم می توان بیماری آنها را کنترل کرد و هم از گسترش آن جلوگیری به عمل آورد. این درحالیست که معتادان پس از ابتلا به این بیماری، نسبت به تشخیص بیماری خود و درمان به موقع اقدام نمی نمایند و حتی پس از تشخیص نیز از مصرف دارو در زمان معین شده امتناع می نمایند؛ همه این عوامل منجر می گردد که اعتیاد با ویروس اچ آی وی رابطه تنگاتنگی داشته باشد. هر زمان که بیماری ایدز وجود دارد، سرنخی از اعتیاد نیز پیدا می گردد.

بنابر اظهارات رییس کانون سراسری درمانگران اعتیاد کشور، ایران سالهاست با بحران و خطر گسترش ایدز روبه رو است؛ بحرانی که می تواند خطرساز و حتی خطرناکتر از جنگ باشد. همواره ایرانیان درمان را بر پیشگیری مقدم می دانسته اند. اگرچه در زمینه درمان بیماری ایدز نسبت به کشورهای منطقه ای در رتبه اول قرار داریم، اما در زمینه پیشگیری به خوبی درمان، عمل نکرده ایم.

عوامل موثر در گسترش بیماری ایدز در ایران

وی با اشاره به بی توجهی هایی که موجب گسترش بیماری ایدز در ایران می گردد، توضیح داد: مسئولان کشور نسبت به درمان معتادان ضعیف عمل می نمایند و از سوی دیگر جمعیت جوان ایران به دلیل افزایش مسائل مالی توانایی تشکیل خانواده را ندارند. میزان طلاق و بی سرپرست شدن زنان نیز رو به افزایش و سیاست های تنظیم خانواده نیز در حال تغییر است. ترویج فرهنگ غربی در ایران نیز موجب شده قداست خانواده تحت تاثیر قرار گیرد و خویشتنداری مردم کم گردد و از سوی دیگر نیز به دلیل حیا و دیدگاه های قدیمی نسبت به پیشگیری از این بیماری به درستی عمل نمی کنیم. در این میان هم زمزمه هایی جهت تغییر سیاست های درمان اعتیاد به گوش می رسد که این موضوع نیز منجر به تضعیف مراکز سرپایی و در نتیجه تضعیف درمان اعتیاد و بدون تردید، تضعیف پیشگیری از ایدز در کشور خواهد شد. و به طور کلی همه این عوامل در گسترش بیماری ایدز در ایران بسیار موثر است.

این درمانگر اعتیاد گفت: ارائه خدمات درمانی به اینگونه افراد از سال 81 تا کنون نمودهای گسترده ای از جمله کاهش انتقال ایدز از راه تزریق را داشته است که بعضی مسئولان قدر این خدمات را نمی دانند.

غالبی در ادامه به طرح توزیع داروی متادون و مخدر در داروخانه ها اشاره نمود و گفت: همانطور که در روستای چنار محمودی از توابع لردگان تعداد کمی از معتادان تزریقی مبتلا به ویروس ایدز بحرانی ایجاد کردند. در صورت اجرای طرح واگذاری داروهای مخدر به داروخانه های خاص که بدون شک به تضعیف و تعطیلی تعداد زیادی از مراکز درمان اعتیاد منجر خواهد شد، با اپیدمی گسترده و شیوع تصاعدی ایدز روبه رو خواهیم شد.

مسائل مالی و درمانی معتادان دارای بیماری خاص

رئیس کانون سراسری درمانگران اعتیاد کشور در ادامه با اشاره به مسائل مالی و درمانی معتادان دارای بیماری خاص تاکید نمود: در سال های گذشته سازمان بهزیستی برای درمان معتادانی که دچار ضعف مالی بودند، یارانه ای اختصاص داده بود، این درحالیست که هم اکنون این یارانه ها برای بعضی معتادان قطع شده و برای بعضی دیگر، مبلغ بسیار کمی پرداخت می گردد. از سوی دیگر نیز بیمه درمان معتادان که سالهاست مصوبه مجلس و الزام قانونی دولت بوده تنها در سال 97 به صورت محدود و با تاخیر پرداخت شد و از ابتدای سال 98 قطع شد.

غالبی توضیح داد: علاوه بر مسائل مالی، این دسته از معتادان به دلیل بعضی خلاءهای قانونی با مسائل جدی نیز روبرو هستند؛ به عبارت دیگر بعضی مقررات دست و پاگیر موجود در مراکز درمان اعتیاد موجب شده تا در فرایند درمانی معتادان اختلالاتی به وجود آید. براساس قوانین مراکز درمان اعتیاد، معتادان تحت پوشش باید به صورت روزانه برای درمان به مراکز خود مراجعه نمایند اما باید مقررات به نحوی اصلاح گردد تا معتادان خاصی که توانایی مراجعه روزانه را به مراکز ندارند نیز تحت پوشش قرار گیرند. به ویژه این که اکثر بیماران پرخطر توان مراجعه منظم و پرداخت هزینه را نداشته و احتیاج به توجه و حمایت ویژه دارند.

این درمانگر اعتیاد با بیان اینکه در گذشته سازمان بهزیستی بر مبنای طرحی وسایلی مانند سرنگ، پنبه، الکل وسایل حفاظتی از بیماری های جنسی و... را به صورت رایگان در اختیار مراکز درمان اعتیاد قرار می داد تا مراکز آن را میان بیماران توزیع کند، اظهار کرد: در حال حاضر معتادانی که از تمکن مالی برخوردار نیستند، در سطح شهر بدون دریافت هیچ گونه درمانی پراکنده اند و یا پلیس درباره جمع آوری آنها تصمیم می گیرد و از سوی دیگر نیز سازمان بهزیستی اظهار می نماید که توانایی پرداخت هزینه های آنها را ندارد. در شرایطی که بیمه درمان معتادان قطع شده و سازمان بهزیستی نیز از ارائه وسایل بهداشتی خودداری می نماید این بیماران باید چه کار نمایند؟.