برنده نوبل شد؛ پس چرا یافتن کتاب هایش این قدر سخت است؟ - اسلیم فا

الکساندرا پرینگل، ناشر اجرایی بلومزبری که بیش از 20 سال با گورنا کار نموده، می گوید: احساس می کردم مخاطبان بسیار بیشتری برای او وجود دارد. فکر می کردم خودش است، این لحظه متعلق به او خواهد بود.

زندگی پس از مرگ که به وحشی گری حاکمیت استعماری آلمان در شرق افریقا می پردازد، سپتامبر 2020 در بریتانیا منتشر شد و به عنوان یک شاهکار مورد استقبال نهاده شد. اما نتوانست خوانندگان زیادی به دست آورد و در ایالات متحده حتا منتشر هم نشد. در این نقطه پرینگل با خود فکر می کرد شاید لحظه گورنا هرگز فرا نرسد.

پس از اعلام برنده نوبل سال جاری، انتشارات استراوس برای یافتن ناشر امریکایی زندگی پس از مرگ مناقصه برگزار کرد و حق انتشار این رمان به ریوِرهد، از زیرشاخه های انتشارات پنگوئن رندوم هاوس فروخته شد که میخواهد آن را در آگوست 2022 منتشر کند. ریورهد بعلاوه حق انتشار دو اثر قدیمی تر گورنا، ساحل و ترک را در امریکای شمالی به دست آورد که از دور چاپ خارج شده بودند.

ربکا سَلِتن که این کتاب را برای انتشارات ریورهد به دست آورد گفت جذب ترکیبی از جادوی روایی و تجسم عمیقا سکنی پذیر و اغلب ویران نماینده از تجربه استعمار و پسااستعماری آثار گورنا شده است.

اما همان طور که پیشنهادات از سوی موسسات انتشاراتی بین المللی مطرح می شد، بسیاری از خوانندگان که مشتاق خواندن آثار گورنا بودند ناامید شدند. حالا ناگهان مخاطب حضور داشت اما کتاب های او نه. در چندین مورد حتا نسخه های الکترونیکی و صوتی آثار او نیز در دسترس نیستند.

چندین علت برای این کمبود وجود دارد. به علت تقاضای کم برای آثار گورنا در طول دهه های قبل، بسیاری از کتاب های او در ایالات متحده از دور چاپ خارج شده و در بریتانیا بسیار کم بوده اند. و مسائل زنجیره تامین -در کارخانه های کاغذ، ماشین های چاپ، حمل و نقل و انبارها- چاپ نسخه های تازه با وجود افزایش تقاضا را سخت نموده است.

غافلگیری ناشران و کتاب فروشی ها به وسیله بنیاد نوبل اتفاق غیرمعمولی نیست. برخلاف سایر جوایز مهم ادبی نظیر بوکر و جوایز ملی کتاب که نامزدهای لیست بلند و فینالیست ها را از قبل اعلام می نمایند، نوبل جعبه سیاهی است که اغلب به نویسندگان با معروفیت بین المللی کمتر می رسد، نظیر هرتا مولر، نویسنده آلمانی، الفریده یلینک، نمایش نامه نویس و شاعر اتریشی و پاتریک مودیانو، رمان نویس فرانسوی. در بعضی موارد موسسات انتشاراتی امریکایی مجبور شده اند به سرعت حق انتشار را به دست آورده و سفارش ترجمه دهند. سال جاری تراکم در ساماندهی، کار هماهنگی با موج افزایش علاقه را برای کتاب فروشان سخت تر نیز نموده است.

جیمز دانت، مدیر اجرایی شرکت خرده فروشی کتاب بارنز اند نوبل، در مصاحبه ای که تقریبا دو هفته پس از اعلام برنده جایزه نوبل انجام داد گفت: موجودی نسبتا کمی داریم که همه به سرعت در حال فروشند، و ما هم مثل بقیه منتظر چاپخانه ها هستیم.

یک هفته پس از دریافت جایزه نوبل به وسیله گورنا، یک نماینده خدمات مشتریان در بارنز اند نوبل گفت تنها یک نسخه از یکی از رمان های گورنا با عنوان قلب سنگی موجود بود که آن هم از طبقات بیرون کشیده شد. تقریبا سه هفته پس از اعلام برنده نوبل، وب سایت بارنز اند نوبل نسخه های دیجیتال رمان های گورنا را داشت، اما تنها یکی، بهشت، به صورت چاپی در دسترس بود. دوشنبه گذشته، شنون دِویتو، مدیر کتاب های بارنز اند نوبل گفت فروشگاه ها هنوز منتظر لیست موجودی هستند که در روز اعلام برنده سفارش داده اند و انتظار دارند سفارش های چندهزار نسخه ای در این هفته برسد.

در آمازون نسخه های چاپی چندین کتاب گورنا به عنوان ناموجود لیست شده بود و بعضی با قیمت های گزاف برای فروش مجدد در دسترس بودند.

کتابفروشان مستقل نیز در انتظار مانده اند. لیندسی لینچ، یکی از خریداران در فروشگاه پارناسس بوکس گفت این فروشگاه در کوشش است تا نسخه های جلد شومیز قلب سنگی و آخرین هدیه را از بلومزبری دریافت کند، اما همگی پیش فروش شده اند.

مارک لافرامبویز، یک خریدار کتاب در کتابفروشی پالیتیکز اند پراس در واشینگتن گفت این فروشگاه اغلب برای تامین موجودی کتاب های برنده تازه نوبل با مشکل روبرو بوده، اما سال جاری این موضوع به طور غیرمعمولی سخت بوده است. او می گوید: در یک سال معمولی این کار حداقل دو هفته طول می کشید. سال جاری و با شرایط همه گیری شک دارم که اصلا بتوان حدس زد.

پرینگل گفت در بریتانیا، انتشارات بلومزبری ده ها هزار تتازه چاپ را سفارش داده است که به تمام جهان ارسال خواهد شد.

در امریکا پرکردن انبارها چالش برانگیزتر بوده است. بخش عمده ای از آثار گورنا به وسیله بلومزبریِ ایالات متحده منتشر شده که شامل شش عنوان از کتاب های اوست. بلومزبری انتظار دارد تا اواسط ماه نوامبر نسخه هایی از قلب سنگی و آخرین هدیه را در انبار خود داشته باشد. بلومزبری گفت شاهد رشد قابل توجهی در فروش کتاب های الکترونیکی بوده، اما از به اشتراک گذاشتن ارقام مربوط به فروش آثار چاپی خودداری نموده است.

نیو پرس، ناشر مستقل امریکایی، که سه کتاب از گورنا را در دهه های 1990 و 2000 منتشر نموده، پیش از اعلام برنده جایزه نوبل 126 نسخه از رمان بهشت را در انبار خود داشت که همگی به سرعت به فروش رفت. حالا بیش از 19 هزار نسخه از رمان بهشت سفارش داده شده که از زمان انتشار در سال 1994 تنها پنج هزار و 763 نسخه از آن فروش رفته است.

الن ادلر، ناشر نیو پرس گفت از اینکه شرکتشان توانسته در روبروه با هجوم سفارشات انجام وظیفه کند، احساس آرامش و خوشحالی می نماید و اشاره نمود از اظهار نظر گورنا بعد از دریافت نوبل -زمانی که اعتراف کرد امیدوار بود مخاطبان بیشتری به دست آورد- تحت تاثیر نهاده شد. او گفت: آقای گورنا حق دارد که می گوید می تواند خوانندگان بیشتری داشته باشد.

اظهار تاسف های مشابهی از سوی هواداران نیز در جامعه ادبی شکل گرفت. در مجله بریتل پِیپر که نظرات 103 نویسنده افریقایی درباره اهمیت کار گورنا را منتشر کرد، چندین نویسنده گفتند امید دارند که این جایزه باعث افزایش معروفیت جهانی او گردد. لیلا ابولِلا نوشت: راز فاش نشده ما حالا دیگر علنی شده.

گورنا به نوبه خود در مصاحبه ای که پس از اعلام برنده نوبل با نیویورک تایمز انجام داد، نسبت به هواداران نسبتا اندک خود خوش بین بود. او گفت: ناکامی در یافتن مخاطب تقصیر نویسنده یا ناشر نیست. بخش عمده چیزی که ما به عنوان ادبیات تلقی می کنیم در اختیار افرادی است که استطاعت خرید کتاب را دارند و قسمت بزرگی از آن تحت تاثیر چیزهای مرسوم و مُد روز است.

پرینگل، ویراستار او، مطمئن است که نه تنها لحظه گورنا فرا رسیده، بلکه ادامه خواهد یافت. او گفت: گورنا استاد و یکی از بزرگ ترین نویسندگان زنده افریقاست. حالا آثار او در سرتاسر جهان منتشر و خوانده خواهد شد.